مجموعه ابراهیمخان، یکی از برجستهترین آثار تاریخی و جاهای دیدنی کرمان، در دوران قاجار به دستور ابراهیمخان ظهیرالدوله، حاکم وقت کرمان، ساخته شده است. این مجموعه با مساحتی حدود ۴۵۰۰ متر مربع، شامل بخشهایی نظیر مدرسه، حمام، آبانبار و بازار میشود که همگی در مجاورت میدان گنجعلیخان قرار دارند. معماری این مجموعه با الهام از سبک صفوی و استفاده گسترده از کاشیهای خشتی هفترنگ، جلوهای بینظیر به آن بخشیده است. نکته جالب توجه این است که با گذشت بیش از دو قرن، بخشهایی از این مجموعه همچنان فعال بوده و به عنوان یکی از جاذبههای گردشگری کرمان، هر ساله میزبان بازدیدکنندگان بسیاری است.
بخش های مختلف مجموعه ابراهیم خان کرمان
مدرسه
مدرسه ابراهیمخان، معروف به ابراهیمیه، یکی از زیباترین بناهای عصر قاجاریه در کرمان است که به دستور ابراهیمخان ظهیرالدوله، حاکم وقت کرمان، در سال ۱۲۳۱ هجری قمری ساخته شد. این مدرسه با پلان مستطیلشکل، حجرههایی در چهار ضلع خود دارد که محل سکونت و تحصیل طلاب علوم دینی بوده و همچنان فعال است.
از ویژگیهای برجسته مدرسه مجموعه ابراهیم خان کرمان میتوان به تزیینات کاشیکاری هفترنگ، گچبریهای ظریف، مقرنسکاری و کاربندیهای هنرمندانه اشاره کرد که جلوهای خیرهکننده به آن بخشیدهاند. سردر ورودی مدرسه در ضلع غربی بازار ابراهیمخان قرار دارد و با طاقبندی، مقرنسکاری و کاشیکاریهای زیبا مزین شده است. بر بالای این سردر، برجی با ساعتی قرار دارد که در سالهای بعد به مجموعه افزوده شده است.
همچنین، بلندترین بادگیر کرمان با ارتفاع ۱۶ متر در این مدرسه ساخته شده که نشاندهنده توجه به تهویه مناسب در طراحی بنا است. این مدرسه در خیابان دکتر شریعتی، خیابان تجلی، در جوار میدان گنجعلیخان واقع شده و همچنان به عنوان یکی از مراکز مهم آموزشی و مذهبی شهر کرمان فعالیت میکند.
بازار
بازار ابراهیمخان، معروف به قیصریه زرگری، یکی از بخشهای مهم مجموعه ابراهیمخان در کرمان است که در ضلع شرقی مدرسه و حمام این مجموعه قرار دارد. این بازارچه با طولی نزدیک به ۱۰۰ متر، شامل ۴۷ باب مغازه است که عمدتاً به صنف زرگری اختصاص دارند و همچنان به فعالیت خود ادامه میدهند.
معماری بازار مجموعه ابراهیمخان با الهام از سبک صفوی، دارای سقفهای کاربندی شده و تزیینات کاشیکاری خشتی هفترنگ است که زیبایی خاصی به آن بخشیدهاند. این بازار در حدود ۱۸۰ سال قبل، در اوایل سلطنت سلسله قاجاریه ساخته شده است. ورودیهای بازار به آبانبار، حمام و مدرسه مجموعه دسترسی دارند که این امر نشاندهنده پیوستگی و هماهنگی بخشهای مختلف مجموعه ابراهیمخان است.
حمام
حمام ابراهیمخان، یکی از بخشهای برجسته مجموعه ابراهیمخان در کرمان، در سال ۱۲۳۱ هجری قمری به دستور ابراهیمخان ظهیرالدوله ساخته شد. این حمام در ضلع جنوبی بازار قیصریه قرار دارد و بهمنظور حفظ گرما و بهبود آبرسانی، در سطحی پایینتر از زمین احداث شده است. ورودی حمام با کاشیکاریهای خشتی هفترنگ و طاق مقرنسکاری شده، جلوهای زیبا دارد.
پس از عبور از راهرویی زاویهدار، به رختکن با گنبد مرکزی و حوض آب در مرکز میرسیم که نور طبیعی را بهخوبی منعکس میکند. گرمخانه حمام نیز با حجاریها و تزیینات کاشیکاری مزین شده و نور آن از طریق سقف تأمین میشود. طراحی راهروهای زاویهدار برای حفظ محرمیت و جلوگیری از خروج هوای گرم انجام شده است. این حمام با گذشت بیش از دو قرن، همچنان بهعنوان حمام سنتی مورد استفاده قرار میگیرد و در تاریخ ۱۱ بهمن ۱۳۳۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آب انبار
آبانبار ابراهیمخان، واقع در ضلع شمالی بازار قیصریه کرمان، یکی از مهمترین آبانبارهای دوره قاجار است که به دستور ابراهیمخان ظهیرالدوله ساخته شد. این آبانبار در زمان خود نقش بسزایی در تأمین آب بخشهای وسیعی از شهر کرمان داشت. سردر ورودی آبانبار با مقرنسکاریهای زیبا و کتیبهای از کاشیهای خشتی مزین شده است که جلوهای خاص به بنا میبخشد.
پس از عبور از دهلیزی مسقف و پلکان سنگی، به پاشیر آبانبار میرسیم که مخزن آن در عمق زمین قرار دارد. کاشیکاریهای سردر با زمینه زرد و قابهای گلمانند با حاشیههای سیاه، از ویژگیهای تزیینی این بنا محسوب میشوند. این آبانبار در کنار دیگر بخشهای مجموعه ابراهیمخان، همچون مدرسه، حمام و بازار، نمونهای برجسته از معماری دوره قاجار در کرمان است.
آدرس مجموعه ابراهیم خان کرمان
مجموعه تاریخی و زیبای ابراهیم خان کرمان در مجاورت میدان گنجعلی خان قرار دارد.
لوکیشن مجموعه گنجعلی خان کرمان
جاهای دیدنی اطراف مجموعه ابراهیم خان کرمان
در نزدیکی مجموعه ابراهیمخان کرمان، چندین مکان دیدنی وجود دارد که بازدید از آنها تجربهای غنی از تاریخ و فرهنگ این شهر را برای گردشگران فراهم میکند. یکی از این مکانها، مجموعه گنجعلیخان است که شامل بازار، حمام، مسجد و کاروانسرا بوده و نمونهای برجسته از معماری دوره صفویه محسوب میشود. بازار کرمان نیز با راستههای متعدد، از جمله راسته زرگری و مسگری، محلی مناسب برای خرید سوغات و آشنایی با فرهنگ محلی است.
گنبد مشتاقیه یا سه گنبدان، آرامگاهی متعلق به دوره قاجار است که با معماری زیبا و تاریخی خود، محل دفن عارف مشهور، مشتاق علیشاه، میباشد. حمام وکیل، حمامی تاریخی است که امروزه به چایخانه سنتی تبدیل شده و فضایی دلانگیز برای استراحت و تجربه فرهنگ بومی فراهم میکند. در نهایت، باغ شاهزاده کرمان، باغی تاریخی و سرسبز در نزدیکی کرمان است که با معماری منحصر به فرد و آبنماهای زیبا، نمونهای از باغهای ایرانی بهشمار میآید.
