رود فرات در کربلا، شهری در مرکز عراق، دارای اهمیت تاریخی و فرهنگی زیادی است. این رود باستانی، یکی از دو رود بزرگ بین النهرین، نقشی حیاتی در شکل دادن به تاریخ منطقه و توسعه تمدن بشری داشته است. در کربلا، رود فرات با شکوه جریان دارد و منبع رزق و روزی شهر و اطراف آن است. آب‌های آن کشاورزی را پایدار کرده و برای نسل‌های بی‌شماری از مردم منطقه راه حیاتی فراهم کرده است.
علاوه بر این، کربلا به دلیل اهمیت معنوی و مذهبی خود مشهور است، زیرا دارای مکان های زیارتی قابل توجهی مانند حرم امام حسین (ع) و حرم حضرت عباس (ع) برای مسلمانان شیعه است که یادبود واقعه کربلا را گرامی می‌دارند، رویدادی مهم در تاریخ اسلام که در کناره‌های رود فرات رخ داد. حضور آرام رودخانه در این شهر نه تنها به چشم انداز آن کمک می کند، بلکه بخشی جدایی ناپذیر از هویت فرهنگی و تاریخی آن را تشکیل می دهد.
این مطلب جامع در مجله سفر، گردشگری و جهانگردی سفر پیش را به هیچ عنوان از دست ندهید.
موقعیت جغرافیایی رود فرات
رود فرات تقریباً 2900 کیلومتر امتداد دارد که از ترکیه سرچشمه می گیرد و در نهایت پس از عبور از سوریه و عراق به خلیج فارس می ریزد. به طور خاص، رود فرات در غرب عراق شامل دو شاخه قره سو و مراد چای است که هر دو از مجاورت رود ارس در ارمنستان ترکیه سرچشمه می گیرند. اگر در ذهن تان به این می اندیشید که آیا رود فرات در کربلا است، باید بگوییم این رودخانه در بخش غربی عراق قرار دارد. بخش ویژه ای از رود فرات در حدود 35 کیلومتری شهر کربلا و از کنار محل تدفین دو طفلان مسلم می گذرد. شایان ذکر است که برخی افراد به اشتباه از نهر الحسینیه کربلا به نام فرات یا علقمه یاد می کنند. در حالی که نهر الحسینیه شاخه شمالی فرات است، علقمه زمانی یکی دیگر از شاخه های فرات بود اما اکنون هیچ اثری از آن به جای نمانده است.
دجله نام یکی دیگر از رودهایی است که به موازات فرات قرار دارد، این دو رود در نزدیکی خلیج فارس به یکدیگر می پیوندند و شط العرب را تشکیل می دهند. در ادامه رود کارون نیز به آن می پیوندد و اروند رود را می سازد که مرز بین ایران و عراق است. دجله و فرات باعث شده اند تا سرزمین حاصلخیزی بین این دو به وجود بیاید که به آن جلگه بین النهرین می گویند. به طور کلی عبور این نهرها از مرکز و غرب عراق باعث حاصلخیزی خاک این مناطق شده و در طول تاریخ تمدن های زیادی در آن رشد کرده است.
رود فرات در کربلا عمدتاً برای تامین آب خود به باران و برف متکی است. با این حال، ساخت سد و مصرف آب، حجم آب آن را به میزان قابل توجهی کاهش داده است. با وجود این، عرض رودخانه از 150 متر تا بیش از 2000 متر متغیر است و عمق رود فرات تقریباً به 6-7 متر می رسد و به هیچ عنوان برای شنا مناسب نیست.
همانطور که قبلا ذکر شد، رود فرات کمک زیادی به حاصلخیزی مناطق اطراف کرده است و از رشد گونه های گیاهی متنوعی مانند بلوط، درختان پسته، گندم و جو حمایت می کند. منطقه ای که در اطراف رودخانه های دجله و فرات قرار دارند همچنین زیستگاه گونه های جانوری متعددی از جمله ماهی کپور، لاک پشت فرات، شغال زرد، روباه قرمز، گرگ خاکستری، پلنگ، شیر و گونه های مختلف دیگر در معرض خطر انقراض است.
شهر و روستا های اطراف رود فرات کربلا
طول بیشتر رود فرات در مقایسه با دجله، به همراه موقعیت استراتژیک آن در مسیرهای تجاری و استحکامات نظامی، نقشی محوری در ایجاد تشکل های اجتماعی و آبادی ها در مجاورت آن داشته است. به گفته یاقوت حموی، تاریخ دان عرب زبان، اعتقاد بر این است که نوح پس از طوفان، ساختن اولین بنا را در کرانه رود فرات در کربلا هدایت کرد. با گذشت زمان، جمعیت این آبادی‌ها در اطراف نهر فرات کربلا پیوسته افزایش یافت.
قبل از ظهور اسلام، ایرانیان بین النهرین را به 12 استان تقسیم کرده بودند. مجاورت رود فرات با مناطقی مانند صحرای شام، دریای مدیترانه، دریای سیاه و خلیج فارس، عشایر و قبایل زیادی را به خود جذب کرد و باعث شد که این منطقه را برای سکونت انتخاب کنند. برخی از مهمترین مناطق اطراف رود فرات در کربلا حران، بابل، حله، رقه، هاشمیه، هیت و کربلا هستند.
واقعه عاشورا و شط فرات در کربلا
یکی از مهم ترین و غم انگیزترین وقایع تاریخ اسلام، واقعه عاشورا است که در سال 61 هجری قمری رخ داد. این واقعه حول محور شهادت امام حسین (علیه السلام) و یاران باوفایش و همچنین اسارت اهل بیتشان است که همگی در کرانه رود فرات رخ داده است. دشمنان امام حسین (ع) عمداً دسترسی به آب را برای قرارگاه ایشان و کودکان بی گناه قطع کردند و قصد داشتند ایشان را وادار به تسلیم کنند. اما امام حسین (ع) ثابت قدم و مصمم ماند و حاضر به تسلیم نشد.
حضرت عباس (ع) با مشاهده تشنگی طاقت‌فرسا کودکان و اهل حرم، شجاعانه برای آب آوردن به رود فرات شتافت. متأسفانه در نبردی نابرابر در ساحل رود فرات در کربلا دستان ایشان توسط افراد تاریک دل قطع شد و شهادت را در آغوش گرفتند. در روایتی منسوب به امام صادق (ع) آمده است که غسل در رود فرات در کربلا ثواب معنوی فراوانی دارد.
فضیلت رود فرات در کربلا
بر اساس روایات، رود فرات در کربلا یک نهر مقدس محسوب می شود، زیرا گفته می شود که از دو نهر آسمانی تغذیه می شود. این عقیده وجود دارد که برداشتن کام کودک با آب فرات موجب انس خاصی با اهل بیت می شود. همچنین در حدیثی آمده است که آب فرات مهریه حضرت زهرا (سلام الله علیها) است.
ابراهیم بن محمد بن جعفر از پدرش نقل می کند که امام صادق (ع) نبوت فرمود: «در سال فتح، آب فرات طغیان می کند و به کوچه های کربلا سرازیر می شود».(طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک (تاریخ الطبری)، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، ۱۹۶۷م).
پیش بینی خشک شدن رود فرات
عراق در حال حاضر با بحران شدید کمبود آب دست و پنجه نرم می کند و پیش بینی های نگران کننده ای مبنی بر خشک شدن رودخانه های دجله و فرات در سال های آینده وجود دارد. علل این کم آبی چند وجهی است و عواملی مانند ازدیاد سدها، تأثیر تغییرات آب و هوایی و کاهش بارندگی را شامل می شود. متأسفانه علیرغم بحران شدید آب در عراق، پیش بینی می شود که کربلا حداقل تا سال 2040 عاری از آب رودخانه فرات و دجله باقی بماند.
ساخت سدها با ممانعت از ورود آب به رودخانه ها، مشکل را تشدید می کند و در نتیجه باعث تسریع در خشک شدن رودخانه ها می شود. علاوه بر این، عراق کاهش شدید بارندگی را تجربه می‌کند و سطح آن به کمتر از یک سوم میانگین مشاهده شده در سال‌های گذشته رسیده است که نگرانی‌های حیاتی را برای کربلا و آینده رود فرات ایجاد کرده است.
رود فرات به کجا می ریزد؟
برای شناسایی سرچشمه رود فرات، باید کوه های آناتولی در ترکیه را به عنوان مبدأ آن مشخص کنیم. فرات با شروع سفر خود در این منطقه، سپس از سوریه و عراق عبور می کند. در نهایت، پیش از پایان مسیر خود در خلیج فارس، با رودخانه دجله، که مجموعاً به نام شط العرب یا اروندرود شناخته می شود، همسو می شود. در پاسخ به سوال اینکه رود فرات چند کیلومتر است، باید بدانید که طول فرات حدود 2900 کیلومتر است.
دیدنی های اطراف رود فرات در کربلا
هر چند که حجم آب رود فرات نسبت به گذشته کاهش پیدا کرده است اما هنوز هم زیبایی خاص خودش را دارد. از جمله جاذبه های اطراف این رود می توان به پارک هیت نوریاس، پارک کوه سنگی , دروازه ایشتار، آرامگاه مقدس فاطمه بنت الحسن و ساحل خون دریاچه حبانیه اشاره کرد.
هتل های نزدیک رود فرات در کربلا
در طول هر سفر، یکی از ملاحظات حیاتی انتخاب محل اقامت و هتل شماست. شهرهای کربلا و نجف هر ساله شاهد حضور قابل توجه زائران هستند که در درجه اول به دلیل وجود حرم های مطهر ائمه اطهار علیهم السلام است. در نتیجه هتل های متعددی در این شهرها ساخته شده است تا نیازهای مسافران را برآورده کنند. هتل تایوان، هتل توریستی آبیار و هتل قصر الواها از جمله هتل های کربلا هستند که نسبتا نزدیک به رود فرات واقع شده اند.
سؤالات متداول
فاصله رود فرات تا کربلا چقدر است؟
از رود فرات تا کربلا حدود ۳۵۴ کیلومتر معادل ۵ ساعت و ۱۶ دقیقه فاصله وجود دارد.
رود فرات از کجا سرچشمه می گیرد؟
سرچشمه رود فرات از کوه های مناطق آناتولی در ترکیه سرچشمه می گیرد.
شط فرات کجاست؟
شط یا نهر یا رود فرات در غرب کشور عراق، ۳۵ کیلومتری شهر کربلاست.
فاصله رود فرات تا حرم حضرت عباس (ع) چقدر است؟
در نزدیکترین مسیر، ۳۵۵ کیلومتر فاصله معادل ۵ ساعت و ۱ دقیقه با ماشین فاصله دارد.
آیا در اطراف کربلا بازار با اجناس با کیفیت وجود دارد؟
بله؛ بازارهای کربلا بسیار متعدد هستند و شما می توانید بازارهای سنتی و مدرن را در این شهر به راحتی پیدا کنید. در واقع هم رود فرات را می بینید، هم زیارت می کنید و هم بازارگردی عالی را تجربه خواهید کرد.
منبع : www.eghamat24.com
حتما بخوانید : جاهای دیدنی تورنتو / 7 مکان برتر تورنتو کانادا
